Jan van Speijk laat zijn kanonneerboot ontploffen (1831)

De ontploffing van de kanonneerboot bij Antwerpen, 1831 – Martinus Schouman, 1832

Op 5 februari 1831 laat de Nederlandse marineofficier Jan van Speijk zijn eigen kanonneerboot exploderen in de haven van Antwerpen. Hij wil hiermee voorkomen dat de munitie in handen valt van de Belgen.

Jan van Speijk in de kruitkamer van de kanonneerboot (Amsterdam Museum)

Jan van Speijk treedt op zijn achttiende toe tot de marine. Vervolgens dient hij in Indië waar hij onder meer strijdt tegen de radja van Boni op Zuidwest-Celebes. Van Speijk neemt daarna deel aan de Java-oorlog en krijgt in die periode het bevel over een kanonneerboot. Tijdens zijn periode in Indië verwerft Van Speijk de bijnaam ‘Schrik der Roovers’.

In 1830 komen de Zuidelijke Nederlanden in opstand tegen koning Willem I. Die probeert de Belgische Revolutie neer te slaan. Van Speijk, inmiddels marine-officier, krijgt in 1830 het bevel over een kanonneerboot en neemt op 27 oktober 1830 deel aan het bombardement van Antwerpen. Na afloop wordt hij onderscheiden met de Militaire Willems-Orde, de hoogste Nederlandse dapperheidsonderscheiding.

Nadat er een wapenstilstand is afgekondigd blijft Jan van Speijk met zijn boot voor Antwerpen liggen. De stad is op dat moment in bezit van de Nederlandse commandant David Hendrik Chassé en Van Speijk controleert alle scheepsladingen van de Antwerpenaren om er zeker van te zijn dat er geen oorlogsmateriaal wordt gesmokkeld. Op 5 februari 1831 steekt er een stormachtige wind op en wordt zijn boot tegen de Scheldewal gedreven. De kanonneerboot komt hierdoor binnen bereik van mensen op de kade en wordt bestormd door een woedende menigte. Van Speijk gooit dan een sigaar of brandende lont in het buskruit waardoor zijn schip ontploft. Vrijwel alle opvarenden, waaronder Van Speijk zelf, komen om het leven.

Enkele dagen later wordt een deel van het stoffelijk overschot van Van Speijk gevonden. Dit wordt vervolgens overgebracht naar Amsterdam waar het een plek krijgt in een praalgraf in de Nieuwe Kerk. Bij Egmond aan Zee wordt later een monument aan de Nederlander gewijd: de vuurtoren J.C.J. van Speijk.

Lees ook: Belgische Opstand; het verlies van België
…en: Spotten met Van Speijk
Boek: Van Speijk en de Belgische Opstand

Verder op 5 februari:

  • Colin Powell
    Colin Powell
    1818 – In Zweden komt het huis Bernadotte aan de regering.
  • 1958 – De Amerikaanse luchtmacht verliest een atoombom voor de kust van Georgia, de bom is nog steeds niet teruggevonden.
  • 1958 – Nasser wordt president van de Verenigde Arabische Republiek.
  • 1995 – De dienstplicht in België wordt afgeschaft.
  • 2003 – De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, presenteert in New York voor de VN Veiligheidsraad “bewijzen” dat Irak over massavernietigingswapens zou beschikken.
  • 2013 – Het Britse Lagerhuis stemt een wetsontwerp goed dat het homohuwelijk mogelijk maakt.
Vorige dag

6 februari

Volgende dag

4 februari