Geboortedag van Maurits van Oranje (1567)
Op 14 november 1567 werd Maurits van Oranje geboren op Slot Dillenburg. Dit als zoon van Willem van Oranje en diens tweede vrouw, Anna van Saksen. Hij groeide op en werd opgevoed aan het hof van zijn grootmoeder: Juliana van Stolberg. Later studeerde hij onder meer in Heidelberg (1575-1577). In 1582 schreef hij zich in aan de universiteit van Leiden.
Maurits werd op 1 november 1585 voor het eerst benoemd tot stadhouder van de Staten van Holland en Zeeland. Ook werd hij kapitein-generaal en admiraal van deze gewesten. Zijn vader, Willem van Oranje, was ruim een jaar daarvoor in Delft vermoord. Na de moord op Willem van Oranje hadden de Staten Generaal steun gezocht in Engeland. Toen de Spanjaarden oprukten stuurde de Engelse koningin Elizabeth I inderdaad een militaire troepenmacht. Deze werd geleid door Robert Dudley, graaf van Leicester. Van 1585 tot 1587 verbleef deze Engelse landvoogd in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, maar een echt succes was het niet. Tot onvrede van de regenten en kustprovincies stelde hij bijvoorbeeld een verbod ‘op handel op de vijand’ in en militair bleek de landvoogd weinig succesvol. Onder zijn bevel werd in september 1586 bijvoorbeeld de Slag bij Zutphen verloren en de val van Deventer in 1587 werd hem door de regenten ook zwaar aangerekend. Ook over Dudleys pogingen de macht te centraliseren waren de verschillende gewesten, die hechtten aan autonomie, niet tevreden
Admiraal-generaal
Naar aanleiding van de onvrede over de rol van de Engelse landvoogd, besloot raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt de positie van stadhouder Maurits te verstevigen. Met hulp van Van Oldenbarnevelt werd Maurits april 1588 door de Staten-Generaal aangesteld tot admiraal-generaal van de statenbond van de Zeven Provinciën (Unie) en in 1590 benoemden ook de Staten van Utrecht, Gelderland en Overijssel hem tot stadhouder en kapitein-generaal van hun provincie. Op 8 maart 1589 kreeg hij al het bevel over alle Staatse troepen.
Maurits van Oranje voerde een felle strijd met Alexander Farnese (Hertog van Parma) die van 1578 tot 1592 de Spaanse landvoogd van de Nederlanden was. Hij boekte enkele grote militaire successen. Zo wist hij het gehele noordoosten van Nederland te veroveren en in maart 1590 nam hij Breda in. In 1591 nam Maurits Hulst, Nijmegen, Zutphen en Deventer in en een jaar later Steenwijk, Coevorden en Ootmarsum. Andere successen waren de veroveringen van Geertruidenberg (1593), Groningen (1594), Oldenzaal en Groenlo (1597), Grave (1602), Aardenburg en Sluis (1604).
In het conflict tussen de remonstranten en contra-remonstranten koos Maurits de zijde van de contra-remonstranten. Hij kwam uiteindelijk lijnrecht tegenover Van Oldenbarnevelt te staan.
Afrekening
Maurits liet de landsadvocaat op 29 augustus 1618 arresteren. Ook zijn steunpilaren Hugo de Groot en Rombout Hogerbeets werden opgepakt. Johan van Oldenbarnevelt werd enkele maanden later wegens landverraad en hoogverraad ter dood veroordeeld. Een gratieverzoek werd door Maurits geweigerd.
Na het overlijden van zijn neef Willem Lodewijk, werd Maurits in 1620 ook stadhouder van Groningen en Drenthe. Een jaar later liep het Twaalfjarig Bestand af en werd de strijd met de Spanjaarden hervat. Grote overwinningen werden er niet meer geboekt.
Maurits van Oranje overleed op 23 april 1625 in Den Haag en werd begraven in Delft. Als stadhouder en militair leider werd hij opgevolgd door zijn half-broer Frederik Hendrik van Oranje.
Lees ook: Samenvatting Tachtigjarige Oorlog
En bekijk de pagina Vaderlandse geschiedenis
Geboren op 14 november:
Verder op 14 november:
- 1666 – De eerste bloedtransfusie wordt uitgevoerd door Richard Lower.
- 1886 – De Duitse uitvinder Friedrich Soennecken krijgt patent op de perforator.
- 1918 – Tsjecho-Slowakije wordt een republiek.
- 1940 – Bombardement op Coventry.
- 1945 – In de Duitse stad Neurenberg begint het proces tegen een groot aantal nazi-leiders.
- 1957 – Vliegramp Bussum.
- 1973 – De Engelse prinses Anne trouwt met beroepsofficier Mark Phillips.
