2 oktober

De mannen van Putten worden weggevoerd (1944)

Op 2 oktober 1944 worden 661 mannen uit het Gelderse dorp Putten door de Duitsers op transport gesteld naar concentratiekampen. Vrijwel de gehele mannelijke beroepsbevolking wordt daarmee weggevoerd uit het dorp.

De Duitsers hebben besloten in het dorp een razzia te houden nadat in de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 leden van het Puttense verzet een aanslag hebben gepleegd bij de Oldenallerbrug tussen Putten en Nijkerk. Een auto van de Duitse Wehrmacht is beschoten en een Duitse officier en een van de verzetsleden kwamen daarbij om het leven. Twee Duitse korporaals wisten te ontvluchten en een zwaargewonde officier vluchtte naar een boerderij. Vanuit die boerderij contacteerde hij de hulptroepen.

De Duitsers besluiten dat de verzetsactie gewroken moet worden. Generaal Friedrich Christiansen laat het hele dorp omsingelen en zorgt er voor dat de mannen van de vrouwen worden gescheiden. Vervolgens worden ruim honderd woningen in brand gestoken. Zes mannen en een jonge vrouw worden rond die tijd neergeschoten.

661 mannen worden op transport gesteld naar Kamp Amersfoort. Hier worden 59 mannen vrijgelaten. De overige mannen worden naar concentratiekampen als Bergen-Belsen, Beendorf en Ladelund gebracht. Dertien mannen weten tijdens het transport naar deze kampen te ontkomen. Ze springen uit de trein.

Na de oorlog keren slechts 48 mannen terug. Daarvan overlijden er niet lang daarna nog vijf als gevolg van de geleden ontberingen.

Monument

Koningin Juliana onhult in 1949 een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers. Dit monument bestaat uit een zandstenen beeld van een treurende vrouw, dat bekend werd als het ‘vrouwtje van Putten’. Het beeld staat voor een zogenaamd herdenkingshof. Ze kijkt in de richting van de Oude Kerk, van waaruit de mannen werden weggevoerd.

Ieder jaar op 2 oktober wordt de razzia van Putten herdacht. Winkels sluiten dan eerder en in het centrum is het stil. Bij het monument worden tijdens de herdenking kransen gelegd en de honderden aanwezigen zingen gezamenlijk Psalm 84. Dat lied zongen de weggevoerde mannen ook voor ze op transport werden gesteld.

Boek: Van naam tot nummer – Slachtoffers van de Puttense razzia
Boek: De laatste winter – Femke Roobol

Verder op 2 oktober:

• 

  1187 – Saladin verovert Jeruzalem.
• 1951 – De eerste Nederlandse televisiezender, Nederland 1, wordt gelanceerd.
• 1968 – Bloedbad van Tlatelolco: het leger en de politie schieten op een menigte vreedzame demonstranten in Tlatelolco.
• 1989 – De eerste aflevering van het populaire kinderprogramma Telekids, gepresenteerd door Irene Moors, gaat van start.
• 1989 – RTL-Véronique (het latere RTL 4) gaat van start.
• 1996 – Bij wielrenner Lance Armstrong wordt teelbalkanker geconstateerd.
• 1997 – De film Gordel van smaragd van Orlow Seunke gaat in première.
• 2013 – Gambia stapt uit het Britse gemenebest omdat het een neokoloniale instelling vindt.